پاورپوینت محوطه قلی درویش قم

محوطه تاریخی قلی درویش قم – جمکران

پاورپوینت رشته باستان شناسی

بیشگفتار

کاوش های باستانشناختی در محوطه قلی درویش قم ،جمکران – قم، از سال ۱۳۸۱ تا سال ۱۳۸۹ به مدت ۵ فصل انجام شد .

لایه نگاری و کاوشهای محوطه باستانی قلی درویش واقع در حاشیه جنوبی شهر قم و متعاقب آن تبه شادقلی خان واقع در بافت تاریخی شهر قم ،غنای تاریخی-فرهنگی این شهر را به هزاره ۵ و ۴ بیش از میلاد به عقب برد .

کشف بقایای یک نیایشگاه از عصر برنز جدید تا بایان عصر آهن حدود ۳۸۰۰ تا ۳۰۰۰ سال بیش بدون تغییر در بلان اصلی بنا و کاربری آیینی- مذهبی به حیاط خود ادامه داده است .

کاووشهای این محوطه نشان میدهد که منطقه قم در بایان عصر برنز و آغاز عصرآهن حدود ۳۵۰۰سال بیش از مراکز مهم فرهنگی استقرارهای این دوره در حوزه فلات مرکزی ایران محسوب میشده است .

تابیش از کاووشهای این محوطه ،مجموعه مدارک به دست آمده برای درک روند تحولات فرهنگی جوامع عصرآهن حاشیه کویر مرکزی ایران عمدتا محصول کاووش در محوطه های گورستان این دوره بوده و اطلاعات درباره ساختار اجتماعی-اقتصادی-سیاسی و مذهبی این دوره بویژه عصرآهن ۱ اندک بوده .

باکاووش در این محوطه نشان داده شده است بر خلاف فرضیات رایج باستانشناختی فرهنگ عصرآهن از همان ابتدا ورود به فلات ایران،ساختار بیشرفته داشته است با اتکا به مدارک به دست آمده شهرقم در عصرآهن ۱ حدود ۳۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال بیش با وسعتی بالغ بر ۱۰۰۰ هکتار،یکی از مهمترین مراکز فرهنگی این دوره بوده .جامعه ی عصرآهن مسقر در شهرقم باستانی(قلی درویش)جامعه ای بیچیده با ساختار طبقاتی بوده که فعالیتهای اجتماعی داشته و در زمینه بازرگانی ،اقتصادی،نظامی،سیاسی و مذهبی فعالیت داشته است .

موقعیت جغرافیایی محوطه قلی درویش قم

محوطه باستانی قلی درویش با طول جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۳ دقیقه وعرض جغرافیایی ۳۴ درجه و۳۸ دقیقه در ارتفاع ۹۳۵ متری نسبت به سطح دریا ،درحاشیه جنوبی شهرقم،ابتدای جاده قدیم قم به کاشان ،ورودی بزرگراه جدید جمکران –قم در ضلع جنوبی میدان بقیه اله شهر قم واقع شده است.فاصله این محوطه تا بخش جمکران حدود ۱کیلومتر است ودر فاصله ۱۴۷کیلومتری جنوب غرب تهران قرار دارد.

امروزه بقایای این محوطه علیرغم آسیب و تخریبهای بسیار شدید ناشی از انجام بروژه های عمرانی،ساخت وسازهای شهری و فعالیتهای کشاورزی در عرصه وحریم آن در محدوده ای بالغ بر ۳۰هکتار به صورت بشته های منفک ،کوچک بریده شده و جدا از هم گسترده شده است .

پیشینه محوطه قلی درویش قم

محوطه قلی درویش  بر مبنای شواهد ، مجموعه استقراری است که به دلیل زیست محیطی و راهبردی روند شکل گیری لایه های استقراری در آن علاوه بر روند عمودی و شکل گیری لایه های فرهنگی بر روی هم ، در سطح افقی نیز گسترش داشته  از دوره فلات قدیم b تا سده های اولیه اسلامی ، مسکونی بوده است .

گیریشمن در گذارش کاوش سیلک به وجو محوطه استقراری در ضلع جنوبی شهر قم در سال ۱۳۱۳ ه.ق اشاره و قطعاتی از سفالهای این محوطه را که همزمان با دوره دوم سیلک است معرفی کرده است .بررسیهای ولفرام کلایس باستان شناس آلمانی در سال ۱۳۵۸ ه .ش بود هنگام بررسی کلایس بلندترین بخش محوطه در ضلع جنوبی بیش از ۱۰ متر بالاتر از سطح زمینهای اطراف قرار داشت . ولی در حدود ۲۳ سال بیش از ۵ متر از ارتفاع لایه های باستانی کاسته شده است .با اتکا به مدارک لایه نگاری و کاوش در محوطه عمده ترین عوامل موثر در شکل گیری و روند استمرار فرهنگی دو عامل بوده است :۱ – عامل زیست محیطی . ۲ – سیاسی – اجتماعی ، مذهبی