فرق بین تحقیق و مقاله
خیلی از کسانی که میخواهند مقاله علمی یا پژوهشی بنویسند تفاوتی بین تحقیق و مقاله قائل نیستند. در بسیاری از مقالاتی که حتی در نشریات معتبر منتشر میشود اساساً کار تحقیقی انجام نشده است البته جستجویی درکار بوده است ولی به این جستجو، تحقیق گفته نمیشود، گردآوری اطلاعات و تنظیم آنهاست.
یکی از تفاوتهای تحقیق با تألیف نیز همین است. تألیف گردآوری اطلاعات، تنظیم آنها و تدوین است البته در تآلیف نوآوری نیز وجود دارد و خیلی از مواردی که در مسیر کار تحقیق طی میشود در تألیف نیز خواهد بود.
تحقیق ارائه یک مدل جدید است. یعنی با اطلاعات موجود و با استفاده از فکر خود بتوانیم کشف جدیدی را انجام دهیم. در تحقیق باید برای حل مسأله یا مشکل راهی ارائه کند تا با بکار بستن آن مشکل مرتفع شود.
مقاله چیست؟
مقاله یا نوشتار میتواند خروجی یک تحقیق باشد همانطور که تدریس، تالیف، سخنرانی و تبلیغ میتوانند خروجیهای دیگر تحقیق باشند. اگر دامنه خروجیهای کار تحقیق را وسیعتر کنیم خواهیم دید که کار رسانه نیز میتواند خروجی کار تحقیقی باشد به عبارت دیگر یک تألیف، سخنرانی، تدریس، تبلیغ، فیلم سینمایی میتواند بر اساس یک کار تحقیقی شکل گرفته باشد یعنی پشتوانه تحقیق داشته باشد و میتواند فقط از اطلاعات موجود استفاده کرده و نهایتاً به بیانی دیگر کار خود را ارائه کند.
پس اگر سخن از مقاله است منظور عملیات پژوهش نیست.
نکته: آنچه که بیانش ضروری به نظر میرسد این است که لایههای مختلفی در مقالات وجود دارد یعنی یک مقاله پژوهشی از زوایای مختلفی مورد بررسی و نقد قرار میگیرد. در هر قسمت به شرح و توضیح نکات لازم و قابل توجه خواهیم پرداخت.
محورهایی که در یک مقاله علمی بررسی می شود:
بررسی به لحاظ ساختار ظاهری و فیزیکی
به لحاظ محتوایی مقاله
ادبیات نگارش و نحوه ارائه
الف) بررسی به لحاظ ساختار ظاهری و فیزیکی
تفاوت مقالات پژوهشی و مطالعاتی
مقالات علمی را به لحاظ ساختار فیزیکی میتوان به دو دسته کلی تقسیم نمود:
پژوهشی و مطالعاتی
قابل ذکر است بخشی از این ساختارها در یک یا دو صفحه به طور اجمال، نمایی از موضوع پژوهش را به تصویر میکشد.
بعد از ورود به بدنه اصلی و محتوای پژوهش، که در اصل وارد فضای علمی متن میشویم خود داراری خصوصیاتی است که به شرح آنها خواهیم پرداخت.
۱- مقالات پژوهشی و ساختار آن
این مقالا ت اعم از بنیادی یا کاربردی، مستخرج از یک پروژه تحقیقاتی می باشد که معمولاً به تولید علمی منجر می شود، بنابراین، دارای نوآوری علمی است و در مجلهها و مراکز معتبر علمی- پژوهشی داخل یا خارج از کشور دارای جایگاه خاصی است این مقالات خروجی یک تحقیق روشمند است که مدلی را ارائه میکند.
ساختار مقاله پژوهشی
عنوان مقاله
موضوع مقاله
نام نویسنده
هدف اصلی پژوهش
ساختار کلی
چکیده (هدف، سوال، فرضیه، جامعه، نمونه آماری، روش نمونهگیری، روش پژوهش، ابزار پژوهش، روش تجزیه و تحلیل، یافتهها) به صورت اجمال.
کلید واژهها (حداقل پنج کلیدواژه)
بدنه:
مقدمه (بیان مساله، ضرورت، پیشینه پژوهش)
هدفهای پژوهش
سوالات و فرضیه های پژوهش
روش تحقیق : مواد و روشها (جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونهگیری، ابزار اندازهگیری)
بحث و بررسی یافتههای پژوهش (تجزیه و تحلیل دادهها و بیان نتایج)
توصیه
نتیجه
فهرست منابع: منابع بر اساس استاندارد APA به تفکیک فارسی و انگلیسی
۲- مقالات مطالعاتی و ترویجی و ساختار آن
این مقالات بر پایه جابهجایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مسالهای کمک مینمایند، از این گونه مقالات میتوان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمهای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمی در بین مقالات، در این مقالههای تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند.
ساختار مقالات غیر پژوهشی
عنوان
موضوع
نام نویسنده
هدف
ساختار و یا فهرست اجمالی
چکیده (هدف، بیان مساله، ضرورت، نتایج) به صورت اجمال.
کلیدواژهها (حداقل پنج کلیدواژه)
بدنه
مقدمه (شامل معرفی، هدف، مساله، ضرورت، سوابق پژوهشی و سوالات تحقیق)
مواد و روشها
بحث و نتیجه گیری
توصیه: شامل · پیشنهادات کاربردی و پژوهشی
فهرست منابع: بر اساس استاندارد APA به تفکیک فارسی و انگلیسی
یک قاعده کلی در تمامی مقالات علمی
پس از جستجوی فراوان در باره ساختار مقالات به محتوایی برخورد کردم که در چندین سایت به طور مشترک آورده شده بود. البته التزام به آن از بدیهیات است ولی به جهت اینکه باید در مورد دقت قرار گیرد در اینجا نیز به طور خلاصه آورده شده است.
ارکان مقاله نویسی
١- وحدت موضوع: مقاله باید حول یک موضوع مشخص نوشته شود عدم رعایت این نکته از انسجام محتوایی موضوع میکاهد.
٢- وحدت زمان: نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. مقایسههای تاریخی و ارجاع به گذشته از باب نمونه و و استدلال مانعی ندارد اما سیر بررسی باید مربوط به یک زمان مشخص باشد.
٣- وحدت مکان: جامعه نمونه و بررسی موضوع در مکان و محدوده خاص باید در کل مقال ثابت باشد.
۴- انسجام: منظور همان یکپارچگی منطقی و پیوستگی مطلب است. (در قسمت محتوایی توضیح داده شده است).
۵- استنتاج: نتیجهگیری در پایان مقاله و یا ضمن بحث برای رساندن خوانده به هدف ضروری است (این مطلب به طور کامل در قسمت نتیجه گیری شرح داده شده است).